HƯỚNG DẪN KĨ THUẬT CÁCH SỬ DỤNG MÁY BƠM NƯỚC

 Hướng dẫn cách sử dụng và bảo trì máy bơm nước

 

Lắp đặt:

Trong điều kiện bình thường của máy bơm nước:
     * Thích hợp cho việc bơm nước sạch và các dung dịch không chứa hóa chất và chất gây cháy nổ ở nhiệt độ tối đa là 90oC nếu cánh bơm làm bằng kim loại (Thép, sắt, đồng) hoặc 50oC nếu cánh bơm làm bằng nhựa hoặc được lắp thêm một hoặc nhiều bộ khuếch tán.
     * Phải được bảo quản ở nơi thoáng gió, nhiệt độ môi trường không được vượt quá 40oC.
     * Bơm có trục roto ngang (trừ model MPV trục thẳng), có chân đỡ. Để đảm bảo an toàn khi lắp bơm nên dùng các lỗ có sẵn trên chân đỡ, không được lắp động cơ dưới thân bơm.
     * Không nên khởi động bơm quá từ 5 đến 30 lần trong một giờ, công suất động cơ càng lớn, số lần khởi động càng nhỏ.
     * Áp lực tối đa của bơm Italia: CAM/JMC/INOX/AP/PM/CP/MD/CS/CR/CB100/CM50-75-100: 6 bar; CAB/MB/MP50-60-70/CM150-200-300: 8 bar; CB150750/MP80300/CM: 10 bar.

  Ống:
    Ống được lắp vào giá đỡ ống sao cho ống dẫn không truyền áp lực hoặc lực rung lên đầu bơm. Đường kính trong của ống không những phụ thuộc vào chiều dài ống mà còn phụ thuộc vào tốc độ dòng chảy theo thiết kế: Đường kính ống phải đảm bảo sao cho tốc độ dòng chảy không vượt quá 1,4 - 1,5 m/giây ở đầu hút và 2,4 - 2,5 m/giây ở đầu xả. Đường kính không bao giờ được nhỏ hơn đường kính khẩu độ bơm. Trước khi lắp ống, phải kiểm tra để đảm bảo bên trong ống luôn sạch sẽ.

Đầu hút:

     * Càng ngắn càng tốt, không có chỗ tắc và không thay đổi hướng đột ngột.
     * Phải có vành đệm kín chịu được lực chân không tạo ra trong quá trình hút.
     * Phải được lắp cao dần về phía đầu bơm, không bị gấp khúc làm cản trở quá trình mồi của bơm hoặc khiến bơm không thể mồi được.
     Để máy bơm nước hoạt động, phải lắp van hút. Nếu là bơm tự mồi thì có thể thay van hút bằng van kiểm tra lắp trực tiếp vào khẩu độ hút. Để bơm có thể hoạt động chính xác, đầu ống hút phải ngập dưới nước một khoảng ít nhất là gấp đôi đường kính của ống.

Ống xả:

   Ống xả phải được lắp thêm một van kiểm tra và một van tiết lưu. Van kiểm tra có tác dung bảo vệ bơm tránh khỏi tắc nước và ngăn không cho nước chảy ngược lại cánh bơm khi bơm dừng lại đột ngột. Ngoài ra, van tiết lưu có tác dụng điều tiết dòng chảy.
   Lắp đồng hồ đo áp suất vào ống xả. Với bơm tự mồi, ống xả phải có một đoạn thẳng dài ít nhất 10m.

Mối nối điện:

      Lựa chọn dây điện có kích thước phù hợp dựa trên độ dài và chỉ số cường độ dòng điện ghi trên bơm (1mm2 tiết diện dây dẫn đồng tương đương 5A). Chuẩn bị đầu tiếp đất và đầu nối với nguồn điện sao cho các đầu này không thể tuột ra trong quá trình nối. Việc đấu điện phải do thợ kỹ thuật đảm nhiệm và phải tuân theo các quy định của nước sở tại. Đấu điện theo sơ đồ chỉ dẫn. Bơm phải được tiếp đất và phải đảm bảo hệ thống tiếp đất luôn hoạt động tốt. Một số model một pha, động cơ điện được bảo vệ bằng một thiết bị có thể ngắt tự động. Động cơ, nếu bị ngắt do hoạt động của thiết bị nhiệt, có thể bất ngờ khởi động lại, do đó phải ngắt điện trước khi bảo dưỡng hoặc sửa chữa bơm. Cả bơm một pha và bơm ba pha nên có một thiết bị bảo vệ điện thích hợp (công tắc có đuôi nhiệt...) có thể ngắt động cơ ra khỏi nguồn.

Khởi động:

     Trước khi khởi động bơm, phải kiểm tra để đảm bảo trục của động cơ có thể quay tự do. Một số bơm có một rãnh nhỏ trên đầu trục phía cánh bơm. Khi bơm bị kẹt, tra chìa vặn vít vào rãnh nhỏ này rồi dùng búa gõ nhẹ. Chỉ khởi động bơm khi bơm và ống hút đã chứa đầy nước. Không được cho bơm chạy khô, nếu chạy lâu sẽ bị hỏng cánh, khoang chia nước dẫn tới cháy động cơ... Với bơm ba pha, động cơ phải được đặt theo đúng chiều mũi tên vẽ trên thân bơm (Theo chiều kim đồng hồ khi nhìn động cơ từ phía cánh bơm). Nếu động cơ đặt không đúng chiều, phải đảo các mối nối dây dẫn điện từ nguồn. Bơm chỉ được phép hoạt động theo các thông số quy định. Nếu muốn cho bơm hoạt động ra ngoài khoảng quy định, có thể điều chỉnh van cổng trên ống hút hoặc điều chỉnh áp suất của bất kỳ rơ le áp suất nào.

Bảo dưỡng:

      Máy bơm nước không cần có bảo dưỡng đặc biệt. Nếu không sử dụng trong thời gian dài, đầu bơm và các ống dẫn nên được làm khô hoàn toàn. Trước khi khởi động lại, bơm phải kiểm tra trục, đồng thời đổ đầy nước vào bơm và ống hút. Nếu vòng bi bị dơ mòn thì phải thay bi mới, hàng năm phải bảo dưỡng toàn bộ phần bơm và động cơ theo định kỳ.

      Một số hỏng hóc có thể xảy ra khi gia đình bạn sử dụng máy bơm nước. Để giúp chiếc máy bơm hoạt động tốt trong mùa hè tới, Tổ tư vấn kỹ thuật 19 Cửa Nam giới thiệu một số biểu hiện của máy bơm khi chúng có "bệnh":

    - Động cơ bị rò điện: Nguyên nhân của hiện tượng này là chỗ nối dây, dây cuốn động cơ bị chạm vỏ do hư hỏng cách điện. Ngoài ra do dây cuốn động cơ bị ẩm hoặc nước chảy vào cũng có những biểu hiện tương tự, cần sấy khô hoặc sửa chữa chỗ nối dây.

    - Có dấu hiệu điện vào máy bơm như đèn chiếu sáng, nhưng máy không hoạt động: Nguyên nhân có thể điện áp nguồn quá yếu cần tăng điện áp. Ngoài ra còn một số hỏng hóc sẽ dẫn đến những hiện tượng trên như: tụ điện trong mạch cuộn dây phụ của dây quấn động cơ bị hỏng cần thay tụ khác; phần cánh máy bơm bị kẹt, hỏng, vỡ hoặc do nguồn nước tạo cặn bám trên bề mặt cánh bơm cần phải vệ sinh và kiểm tra và thay cánh bơm khác; nếu do ổ bi động cơ bị mòn nhiều gây lệch tâm trục cánh bơm động cơ điện tạo cho cánh bơm roto cọ xát với về mặt buồng bơm...

    - Máy bơm chạy tốt nhưng không có nước chảy ra điều này chứng tỏ không có nước vào đầu ống hút do mất nước hoặc nguồn nước bị cạn. Nếu chạy lâu sẽ dẫn tới hiện tượng cháy máy bơm. Ngoài ra cũng có thể do nguyên nhân mất nước mồi do van một chiều không kín. Tốt nhất là xả hết không khí đọng trong buồng bơm và mồi lại nước cho máy. Trường hợp miệng ống hút nước vào máy bị tắc hoặc ống hút có chỗ bị gãy cần phải kiểm tra lại ống hút và thay thế.

    - Máy bơm nước chạy có tiếng ồn, lượng nước bơm ra tốt, đầu bơm không nóng: Nguyên nhân là do ổ bi phần động cơ điện bị khô mỡ bôi trơn hoặc bị mòn và nước lọt vào cần phải vệ sinh, bôi dầu vào ổ bi. Phần động cơ chạy có hiện tượng nóng, tiêu hao nhiều điện là do dây động cơ bị chập vòng, dây phải quấn lại.

CÁCH LỰA CHỌN MÁY BƠM NƯỚC

Cách lựa chọn máy bơm nước công nghiệp

     Nhu cầu sử dụng máy bơm công nghiệp trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, nuôi trồng thủy sản khá đa dạng: quản lý nước, giữ mực nước có chất lượng tốt và vừa đủ tùy từng đối tượng cây trồng, vật nuôi theo từng giai đoạn của chúng; bơm cấp nước mùa hạn và thoát nước mùa khô; tát nước để thu hoạch; tạo dòng chảy, phân phối hoặc giải phóng các chất hữu cơ, chất lắng đọng và các loại khí trong thủy vực; sử dụng như thiết bị đẩy đối với các phương tiện đường thủy; rửa mặn, rửa phèn cho ao, ruộng; cứu hỏa. Nhiều loại máy bơm hiện có bán trên thị trường đáp ứng các yêu cầu trên, người tiêu dùng cần tham khảo các đặc tính để chọn loại máy bơm phù hợp cho nhu cầu công việc của mình.

     Bơm khí nâng cũng được sử dụng để tạo dòng, phun nước, nó hoạt động trên nguyên tắc khí được bơm xuống phần thân bơm dưới nước. Tại đây nó được pha trộn với nước tạo thành hỗn hợp khí + nước. Hỗn hợp này nhẹ hơn nước do đó được trào lên tạo thành dòng áp suất đưa nước lên qua thân bơm.

     Bơm điện chìm (Bơm hỏa tiễn)có đặc điểm là toàn bộ bơm được đặt chìm dưới nguồn nước. Thực chất nguyên lý hoạt động của nó là loại bơm ly tâm kết hợp (multi stage centrifugal pump - 2). Điện năng truyền qua dây dẫn làm quay mô tơ. Nước được hút lên từ miệng hút nhờ lực hút từ cánh quạt của bơm ly tâm, sau khi vận chuyển qua thân bơm được đưa qua ống đẩy bơm lên… Ưu điểm của bơm này là gọn nhẹ, cơ động và hiệu suất cao. Nhược điểm của nó là khó sửa chữa nếu bị hư hỏng vì luôn yêu cầu cao về độ kín nước. Việc sử dụng bơm điện chìm có hai lưu ý nhỏ là phải dùng quai xách, không được dùng dây xách khi di chuyển và không bơm ở mực nước quá thấp vì rất dễ làm hư hại mô tơ do mô tơ không được làm mát.

     Bơm ly tâm chiếm đa số trên thị trường, dùng bơm nước trong gia đình hoặc sản xuất. Loại này hoạt động trên nguyên tắc lực ly tâm tạo ra nhờ sức quay của cánh bơm được dẫn động từ một mô tơ điện. Dưới tác dụng của lực ly tâm, dòng chất lỏng đẩy ra ngoài tạo ra vùng áp suất thấp trong thân bơm, nhờ đó nước được hút vào qua đường ống hút và đẩy ra qua đường ống đẩy. Việc mồi nước luôn luôn quan trọng và cần thiết đối với bơm ly tâm vì gia tốc của nước đẩy ra qua ống đẩy chính là nguồn gốc của lực ly tâm. Khi không có hoặc có quá ít nước trong thân bơm, tốc độ nước chuyển động sẽ không đủ lớn để tạo nên áp lực hút.

     Bơm phun hoạt động trên nguyên tắc là dùng một bơm phụ hoặc khí nén tạo ra sự dịch chuyển ban đầu trong thân bơm. Sự dịch chuyển của dòng khí nén hay chất lỏng từ bơm phụ tạo ra vùng áp suất thấp phía sau thân bơm. Nhờ đó nước được vận chuyển qua thân bơm.

     Bơm piston là loại chuyên dụng trong sản xuất, hoạt động nhờ tạo lực hút và lực đẩy hoàn toàn dựa vào hành trình nén và xả của piston trong xi lanh. Nguyên tắc làm việc của bơm piston rất đơn giản, nhưng hiệu suất lại rất cao. Tuy nhiên, hiện loại bơm này ít được sử dụng rộng rãi trong sinh hoạt và trong nông nghiệp vì hành trình của piston là chuyển động trượt. Điều đó hết sức bất lợi cho việc cơ khí hay điện khí hóa vì muốn chuyển từ chuyển động quay sang chuyển động trượt phải có thêm cơ cấu cam và cơ cấu biên tay quay (tay dên), cồng kềnh và phức tạp. Hiện nay nó vẫn được sử dụng trong các bơm truyền động thủ công như bơm hút khô dưới tàu thuyền, bơm xe đạp, xe máy. Chỉ đến khi hệ thống truyền động thủy lực và khí nén ra đời, bơm piston mới trở lại vị trí thống trị của nó trong công nghiệp vì ở hai loại truyền động hiện đại này việc điều khiển hành trình hút và nén của piston hoàn toàn nhờ vào áp suất của dòng khí nén hoặc chất lỏng.